Jehova chu tunge?
Jehova chu tunge?
Jehova tih awmzia leh a lo chhuahna:
Jehova tih hi Hebrai tawnga YaHWeH atanga lehlin a ni a, Israelte Pathian hming bik a ni. Khawvela Pathian rin dan hrang hrang zingah JEHOVA chungchang sawina awmchhun chu Pathian pakhat chauh a awm a ni tih rinna (Monotheism) hi a ni. Monotheism hi Israelten Pathian pakhat chauh an rin dan sawina, Kristian ten kan hman chhunzawm tak a ni1. He hming hi Exodus 3:14-a Mosia hnena Pathian inpuanna atanga hriat tan a ni a, a lo chhuahna hi Hebrai tawnga thumal pali - tetragrammaton atanga lo kal a ni a, YHWH ti a ziah a ni. He Pathian inpuanna hming Jehova tih hi a awmzia ni bera lang chu ‘A ni/Amaha chu ka ni’ tihna a ni2.
An hman dan:
He hming hi Pathian kohna hming hrang hrang zinga an serh bik a ni a, Thuthlung Hlui-ah hian vawi 5700 vel lai a lang. Deut 5:11 leh Exo 20:7 thua Pathian thupek ang hian Jehova hming hi hming thianghlim, lam mai mai loh tur a nih avangin Israelte hian ring taka lam rik chi niin an hre lova, a nazawnga lam pawh phal lovin kum tina vawikhat an hman thin Tlanna Ni-ah erawh Puithiam zinga a lam ri tur thlanchhuah bik pakhatin a lam ri chauh thin3. He hming hi hmanlaia Hebrai tawng kalphung angin vowel tel lovin YHWH tiin ziak a ni a, vowel hi chu tawngka in an in hlanchhawng mai thin.
He hming hi a lam rik dan diktak hi hriat theih a ni tawh lova, hawrawp karah hian vowel dahin, YaHWeH tiin an ziak a, hei hi Jehova hming lamrik theihna tura siam lam aiin, a aiawha lamrik tura Adonai hman a nih theih nana tih a ni. Adonai vowel leh consonant inpawlh hi han lamrik hian Jehovah emaw Yehovah tiin emaw a ri a, mahse hei hi Hebrai tawng kalphung erawh a ni lo4. Kan bible hman laiah hian Jehova tih inziahna apiangah LALPA tih leh PATHIAN tiin lehlin a ni thin.
He hming hmang hian Pathian hi koh dan chi hrang hrang - Jehovah Nissi, Jehovah Shammah, Jehovah Shalom, Jehovah Rapha, Jehovah Raah, Jehovah Tsidkenu, Jehovah Sabaoth, Jehovah Mekaddesh ti te in an ko thin a, hei hian Pathian mizia, a thiltihtheihna, a inpuanna, a ropuina, a rinawmna leh a chakna te a tilang a ni.
Jehova chu Isua a ni
Israelte Pathian, Jehova hian zawlneite hmangin amah chauh hi chhandamtu awmchhun a nih zia te, amah lo chu Pathian dang an awm loh zia te, engkim siamtu leh engkim bul a nih zia te, amah chauh hi rin leh biak tur a nih zia te leh he khawvelah hian tlanna hna thawk turina puang thin a (Isaia 43:10,11; Isaia 45:5,6; Exo 20:1-7; Isaia 44:24; sam 130:7). Hei hian chiang taka a sawi chu, nunna nei, Pathian ti a koh leh biak tur chu Pakhat chauh, ho khat leh rual khat ni lo, englai pawha mahni chauha Pathian ni reng a awm ngei a ni tih hi a ni5.
Isua hian nihna leh inpuanna tam tak a nei a, heng zawng zawng hi Isua tih hming khawvel tana puanchhuah leh pek a nih hma daih tawh atanga Jehova nihna leh hlimthla vek a ni. Isua tih hming hi Greek tawnga Iesous an tih, sap tawnga Jesus tia an lehlin Mizo tawnga lehlin ve leh a ni. He hming Iesous tih hi Hebrai tawng Yehoshua tih hming, Jehova hming phel ‘Yeho’ leh ‘yasha’ emaw ‘yeshua’ emaw lak kawp a ni. Hebrai tawnga ‘yasha’ tih awmzia chu ‘chhandam’ tihna a ni a, tichuan, Yehoshua tih chu Chhandamtu Jehova emaw Jehova chu Chhandamtu tihna a ni a, Pathian thu hrilhlawknain “Ani (Isua) chuan a mite an thiltihsual lakah a chhandam dawn si a” (Matt 1:20) ti a a ziak ang khan!
Isua tih hming a lo lan hnuah hian Thuthlung Tharah hian YaHWeH tih hi hman a ni tawh ngai lova, a chhan chu Isua tih hi Jehova hming tih zauh leh tih lenna a ni6. Pathianthu chuan “Pathian chu tisaah a lo chang” tiin min ziah sak a (1Tim 3:16), tisa a chang tur Pathian hi pakhat chauh, Jehova chauh a awm avangin Isua ngei hi Thuthlung Hluia Israelte Pathian, Jehova kha a ni tih hi a chiang em em a ni! Thuthlung Hluiah hian Jehova chauh hi chhandamtu a nih zia Amah ngeiin a inpuang a (Isaia 43:11), chu a nihna chu a hming hmangin a rawn puang chhuak a, Jehova chu Chhandamtu tiin Isua hi khawvel tan pek a lo ni ta a ni! Bible a hming reng reng hi awmze nei taka sak a ni thin a, a chhan chu hming hian mizia leh nihna a keng tel zel a ni7.
Thuthlung Hlui lam kan en chuan Jehova hian a ropuina leh nihna hi tumahin an tawm ve a phal lova, Amah ngei pawhin tumah pek ve leh sem then ve a rem ti lo a ni (Isaia 48:11; 2Sam 22:32; Isaia 45:21; Exo 20:1-4; Isaia 46:5). Chutihlaia Isua Krista’n Jehova nihna leh mizia a rawn hauh vel zel dan atang hian Isua Krista ngei hi Jehova tisaa rawn chang a ni tih a chiang em em a ni. Chumi tifiah tur chuan Jehova nihna leh Isua nihna te heti hian i han en teh ang:
Isua tih hming hian Jehova nihna a keng nghal ang thovin Krista tih hian Jehova nihna tho a keng bawk a. Krista tih hi sap tawnga ‘Christ’ an tih, Grik tawnga ‘Kristos’ atanga lo kal a ni ve leh a, chu chu Hebrai tawnga ‘Masiah’ (Messiah) an tih chu a ni a, a awmzia chu ‘hriak thih’ tihna a ni8.
Tlangkawmna
Kan bible hian chiang taka min hrilh chu Pathian pakhat chauh, ho khat leh rual khat ni lo, mahnia englai pawha awm reng Pathian chanchin a ni. Rev. David K Bernard chuan, “Tum khat chu Israel ram kan kal tumin tefillin9 lei kan tum a, mahse Juda pa chuan Kristiante hnenah tefillin an hralh ngai loh thu leh Kristian te hian he Pathianthu hi an zah lovin an zawm lo nia an ngaih thu a sawi a, mahse, Deut 6:4 thu kan pawm dan leh kan rin dan ka han sawi chuan mak ti takin min en a, tichuan, uluk tak leh zah taka enkawl tura intiamkamna nen chauh min lei tir tur thu sawiin min pe ta a ni.” a ti10.
Jentailte hian Israelte Pathian bakah hian Pathian hran kan nei lova, Pathian chu minung pakhat chauh a ni angin kan rin tur pawh hmakhawsang atanga Pathian awmchhun, Israelten Jehova ti a an lo koh thina chauh kha a ni tih hi chiang takin kan bible hian min hrilh a ni (Rom 3:29,30). Isua Krista chauh hi kan “Hotu leh Lalpa neih chhun” a ni a (Juda 4), amah ngei hi Pathian (Jehova) mihringa rawn chang, Fapa ti a khawvelin a koh tak, kan rin leh kan biak tur awmchhun a ni (1Tim 3:16; Luka 1:35; Johana 1:1,14, 3:16). Isua hi Pathian a nih a, Jehova nihna leh mizia tinreng a rawn hauh vek a, Pathian chu Pakhat chauh a awm bawk si chuan, Jehova ngei kha tisaa rawn changin Isua Krista ngei hi Amah kha a ni tih hi a chiang em em a ni!
*******
Endnotes:
1Sinclair B Ferguson & David F Wright, New Dictionary of Theology, (Inter Varsity Press, Leicester, England, 443)
2Pastor K Lalthazuala, Oneness nge Trinity...,301
3Mizo Study Bible..., 96
4ibid
5Jehova nihna hi innghahnana hmanga Pathian rinna hi kan sawi dawn a nih chuan Pathiana minung pathum tih hi engtikah mah pawm theih loh, Israelte pawhin englai maha an rin ngai loh a ni
6Pastor K Lalthazuala, Oneness nge Trinity...,302
7Emil Brunner, The Christian Doctrine of God: Dogmatic Vol 1..., 123
8Pastor Mangthangvunga, Pathian hming : Oneness Theological Journal, Vol 1, Issue 2, 2015... 18
9 Tefillin: Bawm tereuhte, kil li nei, Israel ten Pathian pakhat thuziak an dahna, an Bana an hren thin a ni, a chhungah hian Deut 6:4-9, 11:18-21; Exo 13:8-10, 13:14-16 thuziak te an dah thin
10 David K Bernard, Pentecostal Theology : The Oneness Of God, Vol 1; (Word Aflame Press, 1997)..., 17
Comments
Post a Comment