ISRAELTE HUNBI CHHIAR DAN
ISRAELTE HUNBI CHHIAR DAN
Israelte hian kum khat chhunga ni leh thal inher danglam dan behchhanin hun bi chhunchhiahna an siam a. Thla thar atanga thla thar leh thleng hi thlakhatah an ngai a ni. Kumkhat hi thla sawm leh pahnihah an then a. Amaherawhchu kumkhat chhunga ni awm zat, ni inher dan atanga an chhut chhuah aiin thla fang lan dan atanga kum khat chhunga ni awm zat an chhut chhuah chu ni 11 velin a tlem zawk a ni. Sik leh sa thuah te, thlai chin hun te, thlai rah seng hun te leh an kut hun te nen a inrem theihna tur leh a hun dik takah an kut nite chu an lawm theih nan kum hih danah emaw kum thum danah emaw an belh thin a. Ni inher danglam dan atanga kum khat chhunga ni awm zat nena inrem turin thla khata ni awm zat vel ang hi an belh thin a ni. Dan naranin an thla chhiar dana thla sawm leh pahnihna Adar thlaah an belhna chu an tel tir thin a. Chuvangin a chang chuan kum khata thla sawm leh pathum nei ang an ni thin.
Tun hma chuan Israelte hian an hun chhiat an a thla sarihna, theirah seng hun hi kum bul intanna ah an ngai a. A hnu lamah erawh chuan thal lai, chhun leh zan a inchen (equinox) lai, March 21 hnua thla thar hmasaber apiang hi kum intannaah ngaiin, kumthar an hmang ta thin a ni.
Hun hi a thla hming ni lovin, sik leh sa awmdan angin an sawi zawk mah thin. Kumkhat hi thal lai (April-September) leh fur lai (October - March) tiin an then a, chungte chu thlai chin hun (November - December) leh rah an seng hun (April - June) tiin an then leh a ni. Tin, kumkhat chhung hian an thlawhhma lak dan a zirin an then leh bawk a. Entirnan - Wheat hi March leh April ah an seng a, grape seng hun chu June leh July a ni a, nipui thei hi August leh September thlaah an seng bawk a ni.
Thla bi hian Israelte sakhuaah awmzia a nei nasa hle a. Thla thar apiang hi hun thianghlimah ngaiin Thla thar Kut an nei thin (Num 28:11-15). Kum khaat chhunga an sakhaw kut tam ber chu an thlai chin nena inkungkaihna nei an ni. An hnam history-a thil pawimawh lo thleng ang bawkin an ngai pawimawh a ni.
Kut an neih hun te:
1. TAWTAWRAWT KUT (Rosh Hashanah, Tishri thla ni khat, Thla sarihna): Kumthar lawmna a ni a, Pathianin Sinai tlanga a mite nen thuthlung a siam hriatrengna a ni. He ni hi kum khat chhunga an kut neih tanna a ni (Lev 23:23-25; Num 29:2-6)
2. SUAL THAWINA NI ROPUI/INTHENFAINA NI ROPUI (Yom Kippur, Tishri thla ni sawmna): Kum khata an sual vanga lungngaihna ni a ni. Chaw an nghei a, puithiamin hmun thianghlim ber a ti thianghlim a, sual thawi nan ama pual bik atan bawngpa a hlan a, mipui pual atan kel a hlan bawk a. Kelpa dang Azazela pual an tih chu mipui sualnate chu lakbi a ni ta tih entir nan thlaler tlawh loh leiah an chhuah thin (Lev 16:1-34; Num 29:7-11)
3. BAWKTE KUT (Succoth, Tishri thla ni 15-na): Chawlhkar khat chhung an hmang a, Pathianin an tana a tiam ram an thlen hmaa kum 40 thlalera an vahvaihna hriat reng nan a ni (Lev 23:33-43)
4. TEMPLE KUT (Hanukkah, Chislev thla ni 25-na): Chawlhkar khat chhung an hmang thin. Judas Maccabeusa’n BC 164-a temple a tih thianghlim hriatrengna a ni. Juda Makkabia leh a unaute chanchin hi I Makkabia bu-ah a chaung a, chu lehkha chu 175-134 BC chhunga Juda hnam chunga thil thleng pawimawh tak tak ziahna a ni (Makkabia 4:36-59; Johana 10:22)
5. KALHLEN KUT LEH CHHANG DAWIDIM TELH LOH KUT (Nisan thla ni 15-na): He kut hi chawlhkar khat chhung an hmang a, Aigupta sal ata Pathianin a chhanchhuahna hriat chhuahtir lehna kut a ni. An ran te leh an buh tharte avanga lawmthu sawina a ni bawk (Exo 12:23-25)
6. PENTIKOS KUT / PAWL KUT (Shavuoth, Sivan thla ni 6-na): Thlai thar lawmna leh Pathian hnena thlai thar hmasa hlanna a ni. Aigupta ram ata Pathianin a chhanchhuahna leh ram tha tak, an mamawh tinreng an neih theihna ram a pek hriat rengna a ni (Lev 23:15-21; Deut 16:9-21)
7. PURIM KUT (Adar thla ni 13-na): Persia Lal Xerxes-a (Ahasuera) lal laiin Hamana’n Juda mi zawng zawng tihhlum vek tumin a phiar a, Lalnu Estheri avangin tihtawp a ni ta a. chumi hriatreng na kut chu a ni (Estheri 9:20-32)
PAN KHAWM NGAI KUT TE
Judate hian kum khatah vawi thum, sakhaw danin a phut angin Jerusalemah kut hmang turin an kal thin a, chung kut te chu:
1. Bawkte kut
2. Kalhlen kut leh chhang dawidim telhloh kut
3. Pentikos kut
Comments
Post a Comment