Tlanna leh Chhandamna awmzia
Tlanna leh Chhandamna awmzia
TLANNA
Kan bible (NT) ah hianTlanna tih hian awmze hrang hrang a nei thei a, hetiang hi Greek tawnga a hman dan hrang hrangte a ni:
i) Agorazo (verb) : Bazar atanga thil kan lei ang chi hi (I Kor 6:20, 7:23; II Pet 2:1; Rev 5:9, 14:3,4)
ii) Exagorazo (verb) : Sal zawrhna Bazar atanga lei (Gal 3:13, 4:5; Eph 5:16; Kol 4:5)
iii) Lytron (noun) : Zalenna tura a man pe (Mat 20:28, Mark 10:45)
iv) Lytrumai (verb) : tlan, tlanna man pe a ti zalen (Luka 24:21; Tita 2:14; I Pet 1:18)
v) lytrosis (noun) : A zalenna tura a man hû tawk pe (Luka 1:28; 2:38; Heb 9:12)
vi) Apolytrosis (noun) : Lei lêt, a man pe a chhuah zalen (Luka 21:28; Rom 3:24, 8:23; I Kor 1:30; Eph 1:7,14, 4:30; Kol 1:14; Heb 9:15, 11:35)
A saptawng lamah erawh tlanna sawinan hian - atonement, reconciliation, redemption, riddance, deliverance, ransom te hi a hman dan te a ni. Tlan, lei lêt, a man pe a chhuhsak leh, thianfai tihna te a ni.
Tichuan, he tlanna kan tih hian a tum ber leh a kawh ber ni ta chu, kan ta nisa leh nisa kher lo pawh, mi kuta thil awm chu a man hû tawk pe a kan ta tur emaw, kan ta tur ni kher lo pawh midang kut ata chhuah zalen emaw chhuhsak let emaw hi a ni.Hei hian zalenna pek emaw, zalen a siam emaw hi a tum ber a ni
CHHANDAMNA:
Chhandamna chung chang sawi nana thumal Sozo hi Thuthlung Thar ah hian Chhandamna sawina tawngkam tlanglawn ber chu a ni. Thuthlung tharah hian chhandamna sawi nan Sozo hivawi 107 hman a ni a, diasozo tih hi vawi 8, sotertih hi vawi 24 (a bik takinTita leh II Peter ah te hman a ni), sotería tih hi vawi 46 hman a ni (Tirhkohtethiltih leh Hebrai ah te hman a ni), soterion hi vawi 4, tin, soterios hi vawi 1 hman ve a ni bawk.
Sozo (verb) hi sakhaw lam thilah chauh ni lovin, khawvel thil leh tisa thil taka in chhanchhuahna lam sawi nan pawh hman theih vek a ni. Entirnan, Galilee dil a Petera a pil dawna Lal Isua tanpuina ngena a tawngkam atan (Matthaia 14:30), Kros lera misual an khenbeh pakhat zawkin Isua khawngaihna a ngenna tawngkam (Matthaia 27:40,42,49) ah te pawh hman a ni.
Sakhaw lam kaihhnawih a hman a nih chuan a awmzia berah chuan – Pathian khawngaihna avanga chhandamna a kawk deuh bik thin (Ephesi 2:8; II Timothea 1:9). He thumal, Sozo (verb) hi NT a Hebrai thumal yasa tih nen thuhmun a ni a, chhanchhuahna tih sawina tawngkam dang te nen pawh a hmanpawlh fo bawk. Tin, physical health kaihhnawih ah pawh hman a ni, e.g., Hmeichhe thi put leh Jaira fanu tihdam chungchangah (Marka 5:23,28) te, Mitdel Bartimaia chungchangah te (Marka 10:52) hman a ni bawk. Luka hian hengah te hian a hmang ve bawk. (Luke 8:36,48; 17:19; 18:42; Acts 4:9; 14:9).
Diasozo erawh tlemin Sozo kan tih nen a danglam hret a, a prefix avangin a danglam ve teh chiam lo. Noah leh a chhungte, tuilet laka chhandam an nihna (1 Peter 3:20), Kristian Baptisma entirna chungchangah hman a ni. Matthaia 14:36, Luka 7:3 ah te kan hmu bawk. Tin, Luka hian Acts ah hian vawi nga lai he Diasozo hi taksa thilah a hmang (23:24; 27:43; 28:1,4).
Soterios (adjective) erawh chhandamna petu lam sawinan hman a ni (Tita 2:11 – Pathian khawngaihna avanga chhandamna lo lang sawina). Neuter gender ang pawh a hman a ni (Chhandamna lukhum - Ephesi 6:17). Tin, hmuh theih loh lo lang chhuak, e.g. ‘Puithiam Sumeon-a’n Isua a hmuh kha, Pathian chhandamna ka hmu ta a tih’ angah khan hman a ni bawk (Luka 2:30). Luka 3:6 ah hian Septuagin a Isaia 52:10 an lehlin nen thukhat angin a hmang bawk. Tirkohtethiltih 28:28 ah Chhandamna (Soterion) chu Jentel-te hnena pek a nih thu sawina a ni ve thung.
Heng atanga kan hmuh leh kan hriat theih tak chu Chhandamna hian zalenna satliah mai ni lovin,damna/ngaiawhlehna/famkimna hi a tum ber a ni.
Tlanna leh chhandamna awmzia chu ti hian a fiah mai turah ngai ila. Tlanna hi chhandamna kan neih theihna tura Pathian ruahmanna leh remruatna a taka lo lang, kan hriat leh kan hrilh angin, Chhandam nih theihna tura a rahbi hmasaber a ni. Tlanna hian min chhuah zalen a, kan chunga thuneitu a la kiang a, zalen kan lo ni ta tihna a ni. Mahse, chu chu a la tawk lova, chu zalenna atang chuan Chhandamna kan chang thei ta chauh zawk a ni tih hi Pathian thu in min kawhhmuh leh min hrilh a tum ber a ni e.
Kraws Tlannaah Jentelte kan tel em?
Kraws thihna ah Jentail te kan tel ve lo anga inzirtirna hi Pentecost Kohhran ten kan pawm ngai loh a ni a. He zirtirna hi Prosper of Aquitane, Thomas Bradwardine leh John Staupitz ten hun laihawl lai velah an rawn zirtir thin a, Lois Berkhof hian nasa takin a vawrh lar bawk. He zirtirna pawm tute hian Johna Calvina TULIP hi an pawm tel ngei a ngai a, a chhan chu John Calvina theology pangate (Five points of Calvin's Theology) an tih zinga a pathumna a ni, mahse, chu chu miin an pawm leh si loh chuan mahni leh mahni inhnial an ni mai. Chu TULIP chu keini lo pawm ve rual erawh a ni si lo.
Isua Krista hi Dan hnuaia awm te tlan turin a rawn kal a, a mite tlanna a rawn siam sak tih hi a dik thlap (Gal 4:4; Luka 1:68). Mahse, Pathian remruat anga an tluk tak avangin Jentail te kan tel ve lohna turah khan kan lo tel ve ta zawk a ni tih hi Pathian thu in min zirtir a ni (Rom 11:11, 9:32, I Pet 2:8). Mithenkhat chuan Isua rawngbawlna leh khawvela a rawn pian chhanah hian Krosa a thih hma zawng khan Jentel kan tel lo hul hual ang ten an sawi thin, mahse, Isua Krista a rawn pian hma atang tawh hian Jentelte hi Pathian remruatnaah kan tel tawh sa a, he khawvela a rawn kal chhan pawh Israelte chauh ni lovin, khawvel pumpui, hnamtin te chhandamna siamsak tur leh an saltanna ata chhanchhuak turin a ni khawvelah a rawn kal ni. Tih bik leh thlei bik nei hauh lovin, "Mi zawng zawng chhandama awmah leh thutak hriaah a duh" (I Tim 2:4) vek zawk a ni.
Chutih rual erawh chuan khawvela a rawn kalna turin chhungkua, Israel a din a (Amosa 3:2, Isa 46:3, 45:3). Chu a chhungkua lak ata lakhran a nih phawt loh chuan khawvel lam a hawi thei lova, khawvel chhandam tura rawn kal Pathian khan hna a thawhna tur kawngah Israel an lo awm hnawk tlat si a, chuvangin, Israelte ti tlu turin an hnenah rawngbawl hna a rawn tan mai zawk a ni. Chumi avangin Pathian remruatnaah Jentelte kan tel ve lova, Isua hi Israelte tan chauh a rawn kal tihna erawh a ni lo. Khawvel tan a rawn kal a, a rawn pian tirh ata khawvel tana pek a ni tawh zawk a ni (Johana 3:16)
Entirnan: Aizawl atangin Champhaiah zin ka tum a, mahse, kan zinkawngah chuan Keifang ka pel hlawt tihah chuan kawng dal zawng tak mai hian thing lian em em mai hi a lo tlu kar ruah mai a. Ka kal zelna tur min dan tak tlat si avangin ka motor chu kawngsirah ka hung rem te te a, hnathawh thuamhnaw leh hmanrua te lachhuak in, chu thing tlu hnawk chu thian turin engmah ngaihtuah lovin ka thawk ta ngat ngat mai a. Mi tam tak min hmutute chuan thing la tur hrim hrim leh thianfai tur hrim hrima thawk emaw min ti ngei ngei ang, mahse, ka tum tak zawk chu Champhaia zin kha a ni daih zawk si a, thing khan ka kawng a dal avangin thianfai turin thing kha ka ngaihtuah hmasa zawk mai a ni. Thing ka ngaihsak a, thianfai tura ka buaipui lai reng pawh khan Champhai chu ka hnathawhah khan a tel reng a, thing ka thenfai nachhan chu Champhai a ni.
Chutiang chiah chuan Lal Isuan Israel ho hnena rawng a bawl chhan chu keini Jentelte vang chauh a ni.
Khawiah nge an tluk?
Kraws kha an tlukna a ni lo, an tluk tawh zia lanna zawk a ni. Pilata rorelna hmaah Isua Krista hnawl in, "Kaisara lo lal dang kan nei lo, Kraws ah khengbet rawh," an tih khan Isua an hnawl daih tawh a, an tlu der tawh (Johana 19:15).
An tluk theih nana Kraws a khengbet an ni lova, an tluk tak avang zawka Kaws a khengbet an ni tih hi tumahin DAWT a ni kan ti thei lovang.
Johana 1:29 - Khawvel sual kalpui tu tur (Thlan bik te chauh ni lovin) a nihna kha a thlen theihna turin (John 3:16, I Tim 4:10). Chutianga tlu tura ruat sa an ni reng bawk a ni (I Pet 2:8)
Johana 8:12 a khawvel entu tih pawh hi "Thlan bik te entu" tihna a ni lova, mi zawng zawng, Israel leh Jentail te min huam vek. Exegete B.F. Wescott chuan, "Chanchintha Johana ziak a kosmos (khawvel) tih awmze bulpui chu thilsiam engpawh, mihring nun leh nihna in a huamchin zawng zawng, Pathian lak atanga mihrang, mihring nihna ah chuan an tlukna dinhmun, anmahni siamtu lak ata tuithlar te sawina a ni” a ti a. Hei hi greek lexicon zawng zawng te pawhin a dik zia an tilang vek bawk
Chuvangin, Rom 5:6 - Kan la chak loh lai khan, a hun tein Krista chu mi sualte tan chuan a lo thi ta si. Misualte chu tute nge kan tih chuan Adama bawhchhiatna avangin MI ZAWNG ZAWNG hian thil kan tisual tawh vek a, MI ZAWNG ZAWNG (Juda te chauh nilo) hi misual kan ni (Rom 3:23). Chuvangin, Isua thihna hi mi zawng zawng tan a ni (II Kor 5:14,15; I Tim 2:5,6; I Tim 4:10; Hebrai 2:9) tih thu hi a rinawm in a pawmawm em em zawk a ni.
Comments
Post a Comment