GOOD FRIDAY CHHEHVEL

GOOD FRIDAY CHHEHVEL


    Isua Krista a thiha, phuma a awm a, a thawhleh chungchang leh hemi vuakvetah hian thil tamtak, han en mai chuan thil nitheilo leh dik theilo ni a lang, hrilhlawkna thu ngei pawh famkim zolo anga lang a awm thin a, tin, a hunbi leh darkar chenin khawvel inhnialna ropui chawkchhuak tu a la ni ta reng hlawm a nih hi. Famkimlo takin i han chhuizau ve teh ang.


Isua Krista thih hun:
    Juda te hun chhiar danah hian keinin a Zanlai atanga a tuk zanlai thleng nikhata kan chhiar ang nilo hian tlai nitlak (dar 6 vel) atanga a tuk tlai nitlak leh thleng hian nikhat-ah an chhiar a, tin, ni an chhiar ah hian darkar 24 a lo tling kherlo a nih pawhin nikhatah an chhiar tho thin a ni. Heng atang hian i lo eng teh ang:
Matthaia 27:62-64 - Tin, atukah chuan (chu chu Inrinni zawh tuk a ni) puithiam lalte leh Pharisaite chu Pilata hnenah an awm khawm huai a”
Marka 15:42-44 - Tin, khua a lo tlai lam chuan Inrinni a nih avangin (chu chu Chawlhni hmaa ni hi a ni), 43 Josefa, Arimathai khuaa mi, roreltu zahawm, Pathian ram beisei ve mi bawk, a lo kal a, huai takin Pilata hnenah a lut a, Isua ruang chu a dil ta a. 44 Tichuan Pilatan chutia a thi ta thuai chu mak a ti hle a, tichuan sipai za hotu chu kovin, a thihna a rei tawh emaw tih a zawt a.
Luka 23:54-56 - Tin, chu mi ni chu Inrinni a ni a, Chawlhni a lo ni lek lek tawh si a. 55 Tin, hmeichhia Galili ram atanga a hnena lo kalte khan an zui zel a, thlan leh a ruang zalhzia chu an hmu a. 56 Tin, an haw leh a, englo rimtuite leh hriak rimtuite an siam a.
    Heng a chung a Pathian thu atang te hian Isua Krista thih hun hi inrinni (keini zirtawpni), Chawlhni (Sabbath) hma ni chiah a ni tih kan hmu nghal mai a. Marka 14:12 chuan “Tin, chhang dawidim telh loh ni, ni hmasa ber, Kalhlen Kutna beram no an talh thinna niah a zirtirte nen kalhlen kut chaw an kil a ti a, tin, Johana 19:31-33 kan en chuan “Tin, Inrinni a nih avangin ruangte chu Chawlhnia kraws-a a awm reng loh nan, (chu Chawlhni chu ni ropui a ni si a,) tih thu kan hmu bawk.Tin, Juda te hian Isua hi an rin miau loh avangin an Talmud ah pawh Isua hian Zirtawpni hian ramhuai thiltihtheihna hmanga inthawina thil eng eng emaw tiin, Sabbath ni hma chiah tlai lamah a thi an ti kher kher bawk.
    Sabbath, ni ropui an tih thin hi an kût ni chiah a ni thin. Chuvangin Isua Krista hi Chawlhni (sabbath) hmaa phum a nih theih na tur atan chuan an khenbeha, a thihni hi Zirtawpni a ni tih chiang takin a lang ta a ni. 


Engtik ni ah nge Isua a thawhleh? :
Matt 28:1-2 - Tin, chawlhni tlai takah, ni sarih ni hmasa ber tura khua a var dawnin Mari Magdalini leh Mari dang chu thlan en turin an kal a.
Marka 16:2 - Tin, ni sarih ni hmasa berah, zing takah, ni chhuah hnuin thlan chu an va thleng a.
Luka 24:1 - Tin, Chawlhni chuan thupek angin an chawl ta a; ni sarih ni hmasa berah erawh chuan vartianah, englo rimtui an siamte chu kengin thlanah chuan an va kal a.
Johana 20:1 - Tin, ni sarih ni hmasa berah, zingah, khua a la thim laiin, Mari Magdalini chu thlanah chuan a va kal a, lung chu thlan ata lak sawnin a hmu a.
    Ni sarih ni hmasaber tih hian Judaism ah leh Thuthlung Thar hunah reng reng chuan Sunday hi a ni zel thin a, Sabbath (Inrinni) hi a nisarih na a ni bawk. Isuan Pharisai ho, a thilmak tih leh a nihna awih duh ngailo te hnialthlakna tur atana thil mak leh ropui tak, a hnuhnungber atana a tih chu thihna hneha, thlan a ta a thawhleh hi a ni. Jona anga a awm tur thu pawh hi entir neia thu a sawina mai a ni a, chu chu mita hmu a, hretute thusawi leh ngaihdan atangte a en mai hi kan tihtur hmasa chu a ni phawt mai. Luka 24:21-23 ah chuan “Keinin Israelte tlantu tur kha a nih kan beisei tehlul nen. Engpawh ni sela,chung thil thlenna chin chu vawiin nen ni thum a ni tawh. 22 Chung lo pawh chu kan pawlte hmeichhia tute emaw, zingah a thlanah an va kal a, min rawn timangang a;23 a ruang hmu si lovin,‘Pathian vantirhkohte inlar kan hmu a, chu mite chuan a nung leh tih an sawi e,’ an rawn ti a.Isua Krista hi vawihnih lai apostle te hnenah nilo, amah zuitu dangte hnenah a inlar hmasa a. Nimahse Kleopa leh midang ngeite pawhin heng a hmutute sawi pawh hi an ring pha lo a ni tih kan hmu. Tin, Paula ngei pawh khan I Kor 15: 3,4 ah chuan Isua Krista hi “Pathian lehkha thu ang” zelin nithum niah kaihthawh in a awm a ti ve leh bawk. Paula hi Galatia 1:8 kan en chuan Chanchintha dang hril duh ngailo tu, midang chutiang ang hriltu pawh chu anchhedawngin awm rawh se ti ngat ngat khawpa mi huaisen leh midik a ni. Petera pawhin TT 10:40 ah chuan “Pathianin ani chu ni thum niin a kai tho leh a, fiah takin a entir a” a ti bawk. Apostle te ngei pawh hian Isua Krista thawhlehni hi an hrechiang a, an sawi chiang a, chumi ang tak chuan an hril thin bawk. A chhan chu amah Isua ngei kha a thawhleh hnuah heng hun leh ni te an hriatchian theihna turin finfiahna tam tak (many infallible proofs, KJV) nen an hnenah a inlar tih kan hmu (TT 1:3) Isua Krista a thawhlehna hi a zirtirte tan pawh hlauthawng leh mangang taka an awm hnu pawha huaisen taka thu an hril leh theih takna chhan leh vang lian tak pakhat a ni. Chuvangin Isua Krista hian a thih a, phuma awm a, a thawhleh hun tur a sawi hi zirtirte leh kan Pathian lehkhabu ngei hian Pathianni (Sunday)a thlen thu an sawi zel a nih hi.



ISUA KRISTA KHENBEH A NIH HUN
    Han en thuak chuan Isua khenbeh a nih hun chungchangah hian chanchintha bu pahnih, Marka ziak leh Johana ziak hi inkalh niin a lang tlat bawk.
    Luka 23:44 ah chuan “Tin, chawfak hun lai a lo ni a, chumi achin behliang mun hun thlengin khawvel a lo thim ta vek a” (And it was about the 6th hour, and there was a darkness over all the earth until the 9th hour, KJV) (Juda te hian zing dar 6 vel atang hian darkar khat (1) na tiin an chhiar tan thin a, darkar 6-na chu chhun dar 12 vel a ni a, darkar 9-na chu chawhnu dar 3 vel tihna a ni). Matthaia 27:45 leh Marka 15:33 ah pawh hetiang tho hian a inziak bawk. Marka 15:25 - Tin, Isua an khenbeh chu fehrehsan lai a ni a. ‘And it was the 3rd hour, and they crucified Him, KJV’ (Heihi Juda te hun chhiarna-ah chuan zinglam dar 9 a ni) tih a nih laiin Johana 19:14 atanga kan en chuan “Isua Krista khenbeh tura rel leh pek a nih a, an hruailai hun vel hi tukthuan ei lai hun ‘and about the 6th hour, KJV’ (heihi Juda te hun chhiar dan bawk anih dawn chuan chhun dar 12 a kawk vuh tawh thung ang) tih a ni leh daih thung. Chuti a nih chuan Marka record leh Johana record hi a inkalh tihna em ni?
    Sawi tak angin Juda te hian nikhat hi hmun hnih, darkar 12 ve ve ah an then a. Ni thar hi tlailam nitlak, dar 6 velah intanin, a tuk tlai nitlak thleng nikhat tih a ni thin. Heta thil inkalh ni a lang hi hetiang hian i han en rem dawn teh ang. Zirtu tamber ngaihdanah chuan Matthaia hi 37-68 A.D vel, Marka hi 40-65 A.D, Luka hi 59-61 A.D. vel leh Johana hi 80-98 A.D. vela ziah ni a hriat a ni. Heng chanchintha bu pali te hian Jerusalem Temple, AD 70 a General Titus a ten an tihchhiat kha an record loh vek avangin an ziah hun hi AD 70 hmalam vek ni tura ngaih a ni thin. Mahse, AD 135 vela Egypt a an hmuhchhuah The John Rylands papyrus fragment an tih maiah chuan Johana 18:31-33,37,38 te hi record tel a ni tih hmuhchhuah a ni a, mithiamten Thuthlungthar lehkhabu a thuziak thenkhat ten Egypt lam daih daih a thlen theih dan tur, a hun mamawh zat tur te an han chhut an han chhut in chanchintha Johana ziak hi AD 80's-90's vela ziak ah ngaih a ni ta a ni.
    Helaia zawhna awm thei ta chu Johana ziak hi AD 70 hnulam a nih chuan engvangin nge Jerusalem leh temple tih chhiat a nih hi a record loh tih hi a ni. Nimahsela, Johana ziak hi uluk taka kan en chuan Johana hian a thuziak hi khawvel thilthleng langsar (historical events) lamah a kuai peng ngai lova, chu ai chuan Isua Krista nihna, a thilmak tih te leh a Pathian nihna mizia lamah a in sawrbing zawk a nih tih kan hmu ang.
    Chuti a nih tak si ah chuan, thil awmdan tur nia lang chu hetiang hi a ni ta a, Chanchintha bu hmasa pathum (Matthaia, Marka leh Luka) hian an hun chhinchhiah leh vawn dan zawng zawng hi Judaism huang chhung atang vekin an chhût a, a chhan chu an hunlai hi chuan Juda te hi Rome sawrkar hian engemaw chen va thunun mahse ‘Israel’ ti a chi bing, hlawmkhata an la awm tlat avangin an hnam nunphung leh tih dan zawng zawng hi an vawng nung reng a ni. Mahse, AD 70 ah Jerusalem leh temple tih chhiat a nih a, Juda te chu nasa taka sawisak leh tih tiau an nih takah chuan hmun hran hrangah tlandarh in, hnamdang leh ramdang karah an chep leh zual ta a, an hnam dan leh chin dan phung pangngai pawh a tam zawkah chuan an zawm hleithei tawh lova. Chuvangin Johana pawh hian Asia Minor-a a awm laia he lehkhabu a ziah lai hian Rome ho hun vawn dan leh chhiar dan hi a hmang ve ta mai niin a lang ta a ni.
    Rome ho hun chhiar danah chuan tunlaia kan la chhunzawm zel ang hian zanlai dar 12 atanga hun chhiar tanin nikhat hi hun hnih a then tawh chuang lovin darkar 24 in an khaikhawm ta vek a. Chuti a nih chuan darkar 6-na tia Johana’n a ziah hi zing dar ruk vel a ni ta a. Chu chu ziaktu dang ten Juda te hun chhiar dana an record nen a inmil ta thlap a nih chu. Isua chungthu an rel hi zing dar ruk velah an tan tihna a ni ta a (Johana 19:13,14 ; Matt 27:1,2 ; Marka 15:1, Luka 22:6), inhnialna leh zawhna hrang hrang te, rorelnate zawh a nih a, Isua kha khenbeh tura tih fel a nih meuh chuan darkar thum lai lo liam tawhin, Marka record angin zing dar kua a lo ri tawh a, chu darkar-ah tak chuan khenbeh a lo nita a ni tih hi a lang ta a ni.

    Awle, Isua Krista ro relsak a nih a, khenbeh a nih lai, a thih hun, phum a nih hun leh a thawhleh hun chungchang hi heilo pawh hi chhutna leh ngaihdan dang dang a awm thei ang. A pawimawh leh mak ber zawk ta erawh chu Lei leh Van Lalber nisi, tlawm tak mai a rawn kala, harsatna, hmuhsitna, tihduhdahna leh vuak nasa tak paltlanga tlanna hna a rawn thawk tlat mai hi a ni. Chutiang taka hmangaihna a vanga vuak, hauh, ben, chilchhak leh tihduhdah a tuara, a paltlang a nih chuan keini tehlul hi chuan chu aia nasa chu atan inhuam tur kan ni tih kan hriat a tul hle a ni. A ni (Isua) chuan lawmman dawn tur nei hauh lova kan tan a tawrh laiin keini erawh chu kan tawrh ve hram hramna hian lawmman ropui leh hlu, chatuana chhe thei tawhlo tur min la chan tir leh zel dawn si a.

Comments

Popular posts from this blog

SIMNA

ISRAELTE HUNBI CHHIAR DAN

Hla thiltihtheihna