Depression leh ringtu nun
Depression chu engnge ni?
Depression chu rilru lam damlohna chi khat, lungngaihna, khawharna, beidawnna, mahni inngaihnepna leh insitnate avanga nguina lo awm; Duhthlanna fim hman that theihlohna, midang zinga khawsak peihlohna, chaw ei tui lohna leh muthilh that theihlohna te nena kal kawp tlat, pawn lamah hmuh theih leh hriat theih khawpa a thalo zawnga rawn langchhuak thin hi a ni.
Depression hrang hrang te:
Depression hrang hrang a awm laiin a zavai chuan kan tarlang seng lovang a, a langsar zual i han en the ang:
i) Major Depression: A langsar ber a, muthilh theihlohna, thatchhiatna, mahni hna leh mawhphurhna pawh ngaipawimawh lo, ei leh in tuilo, a hmaa an hlimpui thin pawh ti peih tawhlo nihna te hi a lanchhuah dan te a ni. Thenkhat ah chuan reilote ah a reh leh mai a, thenkhat erawh chuan an vei deuh sek a, mi pangngai pha tawhlo hial khawp ten a awm theih a ni.
ii) Dysthymia: A tlangpui thu in mood fuhlo kan tih ang chi hi a ni tlangpui. In siamrem a, in enkawl vat loh chuan kum 2 thleng te pawhin a thawk thei a, chutih chhung chuan nun a lo chhe hman viau thei a ni.
iii) Psychotic Depression: Mitvai leh thil hmuh sual fo, thil awm tak tak ni si lo buaipui leh hlau em em, buai em em te hian psychotic depression an nei tihna a ni.
iv) Bipolar disorder: Kum 15-25 inkarin an vei tlangpui a, hetiang mite chu an hlimna leh phurna in a daih rei ngai lova, an ri hluai a, reilo te ah an beidawng leh ngawih ngawih a, engkim tha vek anga a lan laiin ho te te ah an rilru a hnual leh a, an tliak leh hnawp thin.
An rilru a mumal loh avangin mahni in thunun harsa an ti thin a, an awmdan a inthlak thut thut thin. Chutihlai chuan an thil chin tawh chu buaipuiawm khawpin an atchilh ve leh thung a, khap ngai leh ven ngai khawpin an tih tawh chu an ti tlut tlut a, an sim hleithei tawh lo thin. Hetianga awm te hian intihhlum an awlsam em em bik thin a ni
Engvangin nge depression kan neih?
Depression lo awm chhan tam tak sawi tur a awm thei a, mahse, pakhat chauh han malman theih erawh a ni chuang lo. Kan thluak a hnathawk tu pakhat, ‘neurotransmitter’ an tih te hna thawh mumal theih loh vanga he harsatna hi lo thleng theia ngaih a ni. Tin, chhungkaw a inkungkaihna thalo leh chhiatna lo thlen tam tawh avang te in harsatna hi tawh theih a ni bawk a, inthlahchhawnna atanga vei theih a ni bawk.
Hengte hi Depression nen inzawmna thuk tak neia ngaih a ni bawk - Ruihhlo hman khawloh, Thyroid gland hnathawh that theih loh vang leh hun rei tak damloh vang, hnathawhna a hlawhchham, naupan laia ngaihthah, thian kawm tlem, nupa leh ngaihzawng inthen, muthilh that theihloh leh damdawi ei nasat te.
Hetiang avang hian miin mahni intihhlum mai te an duh thin a, beidawng takin khawvel an thlir a, beisei tur nei tawh lovin an inhria a, an harsatna an zep tlat a, an buaina chinfelna tha ber chu mahni in tihhlum emaw an ti mai thin a ni.
Engtinnge ni ang?
Antidepressant hrang hrang a awm a, mahse, side effect a neih nasat theih avangin doctor in a chawh ang thlap chauh a ei tur a ni. Chhungkua a kan inngaihsak hi a pawimawh zual bik em em a, inhriatthiamna, in hmangaihna, in tanpuina, ei leh in tha in pek, an rilru tih harh pui, in hauh pumpelh, mawhphurna sang tak in pek loh, hna harsa leh khirh in tih tir loh, tawngkam tha leh nelawm lam hman hram hram, in tawngtaipui a beiseina nung nei tura Pathian hnaih pui fo leh rilru lam doctor pan pui te hi a tangkai em em thin a ni.
Tin, zu leh ruihtheihthil reng reng tih hauhloh tur, midangte bula hun hman tam a ngai a, kan rilru hahna te midang bulah a tam thei ang ber sawichhuah te pawh a tul fo thin. Rilru hah lain thutlukna engmah siam loh tur, buaina zawng zawng vawilehkhata fel nghal tura ngaih loh tur, dawhtheihna leh nghahpeihna neih hram hram tum tur, rilru a thil rawn lut reng reng ngaihtuah chhunzawm ngut ngut lovin ngaihtuahna la peng tur thildang zawn vat tur a ni.
Pathian mite pawhin an lo tuar tawh thin:
Bible-ah hian depression tih tawngkam hi New Living Translation-ah chauh hman a ni a, Bible a mihuaisen leh rinnaa fak hlawh tawh te hi michak leh rinna a miropui tih an nih theihna hi buaina leh harsatna an tawh ngailoh vang a ni lova, buaina leh harsatna te hneh thei tura LALPA lam an hawi thin vang zawk a ni. Hetiang hian ilo en teh ang:
1) MOSIA: Heng mipui zawng zawng hi mahni ngawt chuan ka phur zo lo, ka tan a rit lutuk a ni. Hetianga mi tih dawn chuan min khawngaih la, min tihlum daih law law mai la, mi tirethei tawh suh khai,” a ti a (Num 11:14,16). Mahse, a beiseina chu Lalpa ah a awm tlat a, Pathian lam a en tlat a piangin hnehna a chang thin a, hruaitu ropui Mosia kan tih theih phah a ni.
2) JOBA: A natna leh vanduaina vanga a neih zawng zawng a chan vek lai khan “Engati nge chhula ka lo thih loh? Engati nge pum ata ka chhuah a, ka thaw a lo tawp loh? Engah nge mal chunga mi lo chawi? Engah nge ka hnek tûr hnutein mi lo hmuah? Chutin ka mu ang a, ka reh riai tawh tûr; Ka muhil ang a, ka chawl tawh tûr (3:11) a ti a. Mahse, amah maia lungngaihna leh natna tuar lova Lalpa lam a han en meuh chuan “Ka nu pum ata saruakin ka lo chhuak a, saruak vekin ka kir leh dawn a nih hi; LALPAN a pe a, LALPAN a la leh ta a; LALPA hming chu fakin awm rawh se,” a ti thei a nih kha.
3) ISUA: A unau, a hnampui, a chhungkua ten an duh lova, Gethsemani huanah khan thihna khawp hiala lungngaiin, venpui a ngai a, a lungngaihna nasat em avangin a thlan pawh thisen angin a far hial a, lungngai takin a tawngtai hial a ni (Mat 26:38,39), khawvel roreltu te hmaah a mite ngei ngei khan ‘kan Lal a ni lo’ (John 19:15) an tih khum a sin! Mahse, Fapa meuh pawhin a thil tuarah chuan thuawih a zir a (Heb 5:8), amah avangin hnamtin thawvenna kan lo neih phah a. nang leh kei hian
chhandamna kan lo chang ve ta a ni. A tawrhna avangin lei leh vana thuneihna zawng zawng a hnenah pek a ni a (Mat 28:18), thihna hmangin thihna chunga thuneitu a lo hneh ta a nih chu (Heb 2:14)
4) PAULA: Ringtu zawng zawng ten kan ngaihsan, Jentelte tieng tu atana Lalpa bel ruat Paula meuh pawhin heng hi a lo tuar tawh a, “Ka thinlungah hian hrehawmna nasa tak leh lungngaihna reh thei lo ka pai asin (Rom.9:2)” a lo ti a, vuak, chawinghei, lunga den, sawisak, riltam leh tuihal te a lo tuar tawh a (IIKor 11:27,28), a taksaah englai pawhin hling a pai reng a (IIKor 12:7), Lalpa a hriatna ropui bik avangin engkim a chan vek a ni (Phil 3:8)
Mahse, chutiang zawng zawng a tawrhna hmang chuan a taksa a tichhel a, a in tichak a (IKor 9:27), a chaklohna ah pawh lawm takin a awm a, ‘Ka chakloh apiangin a ni ka chak thin’ a lo ti thei ta zawk a ni (IIKor 12:9,10). Nasa taka a tawrhna avangin Kohhranhote hnenah pawh ‘kan hrehawmnaah pawh lawmin i awm ang u, hrehawmna chuan chhelna a siam a, chhelna chuan hriatfiahna a siam a, hriatfiahna chuan beiseina a siam’ (Rom 5:3,4) a tih theih phah zawk a, ‘Lalpa ah chuan lawmfo rawh u...mi tichaktuah chuan engkim ka ti thei a ni (Phil.4:6,13) a la ti fan a nih chu!
Pathian mite tan hian khawvel hi awmna tlak a ni lova, an vakvai a, silh leh fen tur an nei lova, hrehawm tam tak an tuar a, sakawlh sehhlum tir an ni a, thingzaina a zaibun in an awm a, thlemna hrang hrang te an tawk a, khawvelah hian an tan tisa thila hlimna leh nawmna a awm ve ngai lo (Heb 11:36-39). Mahse, Lalpa ah innghat tlat chunga chung lungngaihna leh manganna tinreng te chu an lo paltlang tawh avangin nang leh keia tan entawn tur tha tak an lo nih phah ta a ni.
Depression hi kan lo nei a nih pawhin, Lal Isua ngeiin a hnen pan a, a hnena chawl turin min sawm reng a, kan lungngaihna leh manganna zawng zawng aia nasa hi amah ngeiin a lo tuar tawh a, nang leh kei min tanpui a, kan tluk luhna atan a tha tawk em em a ni (Heb 2:18) Mahse, Lal Isua hnen kan pan lohva, harsa leh rit ti taka kan phurh reng chuan sualin hmanrua-ah hmangin, hrehawm taka dam chhung hun min hmantirin, lungngai tak chungin thlanah min liamtir hi a tum reng a ni. Thlemthu thlemna hneh turin chakna i nei a ni tih hre reng ang che
Chuvangin, Lal Isuan “Nangni thawk rim leh ‘phurrit phur’ zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka chawlhtir ang che u. Ka nghawngkawl bat ula, ka hnenah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlawm tak ka nih hi: tichuan, in thlarau tan chawlhna in hmu ang. Ka nghawngkawl chu a nuam a, ka phur pawh a zang a ni,” (Mat 11:28-30) a tih hi a rinawm tawk a, khawvel miten phatsan vek che in, he khawvel hian hrethiamlo che mah sela, englai pawha nangmah hmangaihtu ISUA KRISTA a awm a ni tih hi hre reng ang che
Comments
Post a Comment